مرحوم آیتا… طالقانی 19 شهریور 58 دار فانی را وداع گفت. بعد از وی برای مدتی آیتا… منتظری خطبه‌های نمازجمعه را ایراد می‌کرد.
به گزارش خبرگزاری تسنیم، 5 مردادماه سالگرد اقامه اولین نمازجمعه تهران به امامت آیتا… سید محمود طالقانی از مبارزان انقلابی است که با حضور گسترده مردم برگزار شد.
سابقه خواندن نمازجمعه در تهران به دوره قاجار برمی‌گردد اما اقامه آن به‌شکل رسمی و با حضور گسترده مردم برای اولین‌بار توسط آیتا… طالقانی اقامه شد. پیشنهاد برگزاری چنین مراسمی از سوی مرحوم طالقانی به امام‌خمینی(ره) ارائه شد و امام(ره) نیز مسئولیت این کار را به ایشان واگذار کردند.
توجه آیتا… طالقانی به نماز جمعه به پیش از انقلاب مربوط می‌شود. وی در سال‌های 43 تا 46 که در زندان قصر زندانی بود هر جمعه برای زندانیان خطبه می‌خواندند. از آنجاکه در زمان پهلوی مانند دوران قاجار نماز جمعه توسط آخوندهای درباری اقامه می‌شد، برخی روحانیون انقلابی در شهرها اقدام به برگزاری نمازجمعه کردند. برای مثال در سال 47 اولین نمازجمعه تهران مستقل از دولت، توسط آیتا… طالقانی در مسجد جامع نارمک اقامه شد. با پیروزی انقلاب اسلامی، امام‌خمینی(ره) از 10 اسفند 57 به قم رفته و در این شهر مستقر شدند. آیتا… طالقانی به حاج احمد در تماسی می‌گوید «به امام(ره) بگویید حالا که نظام جمهوری اسلامی برقرار شده است دستور فرمایید نمازجمعه هم اقامه شود.» مرحوم حاج احمد پیام را به امام(ره) می‌رسانند و امام(ره) گفته فرمودند «خودشان (مرحوم طالقانی) این کار را انجام دهند و نمازجمعه را بخوانند». موعد اولین نمازجمعه پایتخت فرارسید و آیتا… طالقانی روز 5 مرداد 1358 در زمین چمن دانشگاه تهران با حضور میلیونی مردم و اقشار مختلف نمازی به‌یاد ماندنی را اقامه کردند.
آیتا… طالقانی در اولین نمازجمعه تهران چه گفت؟
محل برگزاری نماز جمعه در دانشگاه تهران از حدود ساعت 11 ظهر مملو از جمعیت بود و خیابان‌های اطراف در زمان اقامه نماز از جمعیت پر شده بود. آیتا… طالقانی در شرایطی که به لحاظ جسمی بیمار بود، تمام دوخطبه را ایستاده و با صلابت قرائت کرد. امام جمعه تهران در ابتدای بیاناتش می‌گوید «نماز جمعه مظهر کاملی است از صف توحیدی ملت اسلام و در عین حال آگاهی، تنبه، هشیاری، افشا کردن دسایس دشمن و مطلع کردن همه مسلمانان به وظایف و مسئولیت‌هایی که لااقل در مدت یک هفته در پیش دارند. نماز جمعه صف عبادت، صف حق‌پرستی، صف روابط قلوب و وجدان‌های بیدار خداپرستان در عین حال صف نظام، صف جنگ، صف فرماندهی و فرمانبرداری از این جهت برای امام جمعه شرایط خاصی قائل‌اند که هم بتواند فرماندهی کند، هم بتواند آگاهی بدهد و از حوادثی که در کشورهای اسلامی، جامعه مسلمین، دسیسه‌های زیر پرده مسلمانان را آگاه کند». خطیب جمعه تهران با اشاره به توطئه‌های فراوان در اطراف کشور چنین ادامه می‌دهد «همین دسیسه‌های احمقانه در اطراف کشور ما چه می‌کنند؟ چه می‌خواهند؟ چرا برادرکشی راه می‌اندازند؟ برای این که این صف را متلاشی کنند.
برای این که این وحدت را از میان بردارند و وحدتی که از درون دل‌ها و وجدان‌ها سرچشمه گرفته وحدتی که با رهبری‌های قاطع اسلامی به حرکت درآمده دنیا را نگران کرده آمریکا، امپریالیست اروپا، صهیونیسم، همه به وحشت افتاده‌اند با کارهای احمقانه‌ای که در سرحدات ما به راه می‌اندازند گمان می‌کنند این صف را متلاشی می‌کنند جز رسوایی برای خود نمی‌گذارند. جنگ ایجاد می‌کنند مگر ما کم سپاه داریم سپاه ما مخصوص به برادران ارتش ما نیست. زن و مرد، کوچک و بزرگ، سپاه اسلام است و پاسدار اسلام است». وی در بخشی از سخنان خود ضمن هشدار به عناصر ضدانقلاب گفت: «اگر اخلال‌گران نخواهند خاموش بنشینند من پیرمرد هم مسلسل به دست گرفته و پشت تانک می‌نشینم، امام‌خمینی هم پشت تانک خواهد نشست. در همین نمازجمعه بود که آیتا… طالقانی کاندیداتوری خود برای انتخابات مجلس خبرگان قانون اساسی را اعلام کرد و با اشاره به بیماری خود و اینکه می‌خواسته در مجلس خبرگان به خاطر بیماری ثبت‌نام نکند ولی دوستان مانع شدند می‌گوید: یک نکته دیگر هم که باید توجه کنیم که یکی از حیله‌های دشمن این است که یک مخالف را به صورت دشمن قوی در می‌آورد و گاهی هم دشمنی را می‌سازد برای این که پشت درگیری بین این دو گروه بتواند دسایس خودش را انجام بدهد. این قدری هم که دشمن را بزرگ می‌کنند آن قدر بزرگ نیست. ما نباید همه حس و شعور و فکر و ذهنمان را متوجه به این بکنیم. ما باید خودمان را در این ماه مبارک که ماه تقوی است بسازیم».
مرحوم آیتا… طالقانی 19 شهریور 58 دار فانی را وداع گفت. بعد از وی برای مدتی آیتا… منتظری خطبه‌های نمازجمعه را ایراد می‌کرد. با انصراف آیتا… منتظری از امامت جمعه تهران، امام‌خمینی(ره) در تاریخ 24 دی 58 در حکمی خطاب به آیتا… خامنه‌ای نوشت «جنابعالی که بحمداللّه به حُسن سابقه موصوف و در علم و عمل شایسته هستید به امامت جمعه تهران منصوب می‌باشید.»
علاوه بر آیتا… خامنه‌ای، آیات هاشمی رفسنجانی و موسوی اردبیلی از دیگر ائمه جمعه تهران در دهه اول انقلاب بودند.
گزیده‌ای از رهنمودها و سخنان امام خمینی(س) در خصوص نماز جمعه، اهمیت آن و وظایف ائمه جمعه که در ادامه مطلب می‌خوانید:
بیان مسائل سیاسی- اجتماعی توسط ائمه جمعه
«باید ائمه جماعات و ائمه جُمعات همه‌شان توجه کنند به اینکه تکلیف‌شان این است که مسائل را به ملت بگویند. توجه بدهند مردم را به مسائل سیاسی، به مسائل اجتماعی، خصوصاً، ائمه جمعه که بحمدالله امروز در سرتاسر کشور جمعه‌ها بسیار خوب است و مردم هم باید بیشتر باز توجه کنند. مردم خودشان را غنی ندانند راجع به مسائل. این مسائل، مسائلی است که باید بروند و گوش کنند و عمل کنند… امروز که بحمدالله، فهمیدید قدرت دارید، اجتماع کردید، قدرت نمایی کردید. خدای تبارک و تعالی به شما قدرت عنایت کرد و این خارها را از سر راه برداشتید. امروز دیگر همه ملت موظف است به وظیفه الهی که در صحنه حاضر باشد. اگر غفلت کند از این باب، گرگ‌ها خواهند آنها را خورد. باید در صحنه حاضر باشند. ائمه جمعه و جماعت مردم را ارشاد کنند و حضور آنها را در صحنه گوشزد کنند و بحمدالله خود مردم حاضرند. توجه کنند به اینکه ما در نیمه‌راه هستیم، ما راه را طی نکردیم. راه ما آن روز تمام می‌شود که همه احکام اسلام جاری بشود و آن روز به کمال می‌رسد که مستضعفین جهان از زیربار مستکبرین خارج بشوند. و من از خدای تبارک و تعالی خواستارم که شما برادرها را که در نماز جمعه آن‌طور فعالیت می‌کنید و تنظیم می‌کنید امور را -و امر مهمی است این امر- و آنهایی که در کارهای دیگر مشغول هستند، همه را موفق کند و همه ما موفق به عمل به اسلام و امور تربیتی بشویم.» (صحیفه امام؛ ج 15، ص 416)
لزوم برخورد برادرانه ائمه جمعه با جوانان
«آن چیزی که من از آقایان تقاضا می‌کنم این است که آقایان ارشاد کنند مردم را، دعوت کنند مردم را. اگر-فرض کنید- که این جوان‌ها، اینها هم نه اینکه سوء‌قصد دارند، اینها هم یک اشتباهاتی دارند، یک خطاهایی دارند، البته ممکن است که از گروه‌های مختلفی که همه منحرف هستند نفوذ کرده باشند در بین اینها، لکن شما نصیحتشان کنید، با برادری با آنها رفتار کنید. وقتی نصیحت کردید و آنها فهمیدند راه چیست، اکثراً اینطور هستند که تابع می‌شوند و باید با اینها با برادری رفتار کرد و موعظه کرد و نصیحت کرد. و اگر فرض کنید یک خطایی از این‌گونه افراد می‌شود، در نماز جمعه طرح نشود… باید آقایان ارشاد کنند، دعوت کنند. همان‌طوری که مأموریم به دعوت، ما دعوت کنیم و ان‌شاء‌الله، امور اصلاح بشود.» (صحیفه امام؛ ج 16، ص 99)