سخنگوی جبهه اصلاحات گفت: در جریان درگیری روسیه و اوکراین مقام‌های سیاسی کشور و نیز رسانه‌ملی از هرگونه موضعی که صبغه جانبداری از نیروی مهاجم را داشته باشد اجتناب کرده و اگر در مواضع اعلام شده و یا رویکرد اتخاذ شده در این زمینه کوتاهی صورت گرفته است به اصلاح و جبران آن مبادرت نمایند.
علی شکوری‌راد عضو هیأت‌رئیسه و سخنگوی جبهه اصلاحات ایران در گفت‌وگو با ایلنا، در پاسخ به این سوال که موضع جبهه اصلاحات در مورد جنگ جاری در اوکراین چیست، گفت: روسیه علیرغم تکذیب‌های مکررش نهایتا حمله همه جانبه به اوکراین را آغاز کرد و ظاهرا قصد تصرف کامل آن را دارد. این حمله و تصرف ولو به بهانه احتمال تهدید امنیتی علیه روسیه به هیچ‌وجه توجیه حقوقی و انسانی ندارد و نه تنها همدلی و همراهی بلکه حتی سکوت در مقابل آن قابل قبول نیست.
وی افزود: موضوع به هیچ‌وجه دفاع از موضع سیاسی اوکراین نیست. موضوع این اصل کلی است که صاحبان قدرت نظامی حق ندارند از قدرت نظامی علیه همسایگان و کشورهای دیگر برای پیش‌برد مقاصد سیاسی و امنیتی خود استفاده کنند. متاسفانه پوتین، رئیس‌جمهور مقتدر روسیه طی سال‌های اخیر مکررا از نیروی نظامی خود در کشورهای همسایه استفاده کرده است و پیشینه ابرقدرتی شوروی را مستمسکی برای اراده نظامی در حوزه نفوذ آن قرار داده و بطور یک‌جانبه منافع خود را در این رابطه تعریف می‌کند.
شکوری‌راد ادامه داد: پس از چند روز از آغاز جنگ آنچه به سرعت رخ می‌نماید اشتباه محاسباتی روسیه در این جنگ‌افروزی و گیر کردن ماشین جنگی آن در باتلاق مقاومت نیروهای مدافع اوکراین و انزوای روزافزون روسیه در عرصه بین‌الملل است. این جنگ بی‌حاصل موجب خسارات و تلفات بسیار و آوارگی برای مردم اوکراین است و فرمان صادر شده برای آغاز آن به هیچ روی قابل هضم نیست. وی تأکید کرد: انتظار می‌رود مقام‌های سیاسی کشور و نیز رسانه‌ملی از هرگونه موضعی که صبغه جانبداری از نیروی مهاجم را داشته باشد اجتناب کرده و اگر در مواضع اعلام شده و یا رویکرد اتخاذ شده در این زمینه کوتاهی صورت گرفته است به اصلاح و جبران آن مبادرت کنند.
سخنگوی جبهه اصلاحات ایران تاکید کرد: چارچوب حفظ عزت، حکمت و مصلحت اقتضا می‌کند که موضع جمهوری اسلامی ایران به گونه‌ای تنظیم و اعلام شود که بیانگر نگاه اصولی به مناسبات صلح‌آمیز بین‌الملل و پرهیز از قرار گرفتن در مدار قدرت سایر کشورها باشد. چیزی که هرگز با مبانی استقلال کشور در عرصه بین‌الملل سازگار نیست. موضع جمهوری اسلامی ایران باید حداقل بتواند افکار عمومی داخل را با خود همراه داشته باشد.
داستان اوکراین؛ عبرت یا غیرت؟
طاقت پوتین از مشاهده هم‌آغوشی اوکراین با غربِ غریبه طاق شد و رفت تا محبوبه و معشوقه را به خانه بازگرداند. اگر نه خودش که سرش را و لذت موتورسواری در کریمه را تکرار کند. دنیای مدرن اما این‌گونه غیرت را برنمی‌تابد و می‌گوید بی‌حساب و کتاب نمی‌شود. تحلیل صدا وسیما اما این است که حساب و کتاب‌شان همان خلع سلاح اتمی با وعده تأمین امنیت است منتها نمی‌گویند اوکراین وارث توان اتمی شوروی بود و روسیه هم تحمل نمی‌کرد و مقایسه آن با لیبی نادرست است.
عصر ایران؛ مهرداد خدیر- این روزها از زبان برخی کارشناسان در صدا و سیما یا گویندگانی که روی تصاویر حمله روسیه به اوکراین، متن می‌خوانند این تعبیر را زیاد می‌شنویم که «اوکراین باید مایه عبرت باشد». منظور از عبرت، در اینجا این است که «اوکراین، پس از فروپاشی اتحاد شوروی سومین قدرت اتمی جهان بوده با 130 موشک بالستیک قاره پیما با بُرد 5 تا 10 هزار کیلومتر.» به اینها اضافه کنید «1700 کلاهک هسته‌ای و 3300 بمب اتم!» حال آن که در معاهده «بوداپست» در سال 1373 خورشیدی توافق کردند سلاح‌های هسته‌ای را بدهند و در مقابل، امنیت آنها را آمریکا و انگلستان تضمین و تأمین کنند و حالا می‌بینیم اوکراین مورد تجاوز قرار گرفته و خبری از غربی‌ها نیست.
این اعداد و ارقام، نادرست نیست اما همه داستان نیست و به‌عمد بخش‌هایی را در روایت خود جا انداخته‌اند تا به نتیجه مورد نظر برسند. چرا که تفاهم بوداپست میان اوکراین از یک طرف و 5 قدرت دارای حق وتو بود نه تنها با آمریکا و انگلستان. یعنی هر 5کشور به اوکراین گفتند سلاح‌های هسته‌ای بر جای‌مانده از شوروی را تحویل بده، امنیتت با ما و اتفاقا صحنه گردان اصلی روسیه بود چون یا باید خود را وارث توان هسته‌ای شوروی معرفی می‌کرد چندان که در حق وتو در شورای امنیت، میراث‌دار است یا از دیگر وراث هم می‌ستاند و در کنار یا مقابل خود شاخ باقی نمی‌گذاشت.
به گونه‌ای دیگر نگاه کنیم: اتحاد شوروی، یک کشور نبود. مجموع جمهوری‌های متعددی بود که با چسب ایدیولوژی، زور ارتش، سرکوب کا.گ.ب و تزریق پول از مسکو به هم چسبیده بودند. وقتی چسب ایدیولوژی وارفت و ناسیونالیسم جان گرفت، پولی هم نبود تا تزریق کنند و سرکوب‌های استالینیستی هم دیگر جواب نمی‌داد اتحاد شوروی فروپاشید. پس، کشوری تجزیه نشد، اتحادی از بین رفت. گورباچف، صدر هیأت رییسه اتحاد جماهیر شوروی بود و از کریمه همین اوکراین که برگشت، چشم باز کرد و دید دیگر اتحادی نمانده تا او صدر آن بنشیند.
بنابراین جمهوری‌ها و البته درشت‌تر و مهم‌تر از همه روسیه باقی ماند با بیشترین ارث و در هر کشور دیگر هم میراثی از غولی که دود شد چندان که مارکس گفته بود: هر چیز سخت دود می‌شود و به هوا می‌رود. اوکراین انبار غله است اما میراث نظامی پدر برای او دردسرساز شده بود چون طرف هرکه می‌رفت می‌گفتند اول سلاحت را زمین بگذار. تصور کنید از پدری برای فرزندی یک مشت سلاح باقی بماند که نه می‌تواند از آنها استفاده کند و نه بفروشدشان و نه عُرضه دارد با آنها دیگران را مثل پدر بترساند و باج بگیرد.
چاره‌ای جز این باقی نمی‌ماند که سلاح‌ها را بدهد و اعتماد بخرد. اگر اوکراین کشوری کهن بود، مثل ایران یا مصر یا ایتالیا بله اما وارث شوروی بود و نمی‌دانست با این ارث چه کند. پس خطای اول در این نشانی نادرست همین است که به میراثی بودن اشاره نمی‌شود. خطای دوم این که نمی‌گویند تضمین دهنده به اوکراین هر 5 کشور بودند از جمله همین جناب روسیه و اکنون همان روسیه‌ای تجاوز کرده که قول دفاع از امنیت اوکراین را داده بود. بگذریم از این که پوتین زمانی به بوش پسر گفته بود «اوکراین، یک کشور واقعی نیست» و در مقاله مشهور خود با عنوان «وحدت تاریخی روس‌ها و اوکراینی‌ها» هم به صراحت نوشته بود: «کی‌یف، مادر شهرهای روس و مرکز مذهب ارتدوکس متحد به رهبری شاهزادگان سلسله وایکینگ‌های روریک است.» و از ابتدا دل از کی‌یف نکنده بود.
با این اوصاف اوکراین پس از اتحاد شوروی در قبال سلاح‌های هسته‌ای به ارث برده دو راه بیشتر نداشت: یا نگاه دارد و بگوید مال خودمان است. در این صورت نه روسیه تحمل می‌کرد نه غرب و با هر دو باید درمی‌افتاد. در واقع آن که ابتدا دندان هسته‌ای اوکراین را کشید روسیه بود. یا این که تحویل دهد و وارد بازی مناسبات جهانی شود. فراموش نکنیم اوکراین با چرنوبیل شناخته می‌شد و تا تکلیف اتم را روشن نمی‌کردند در هیچ زمینه دیگر پذیرفته نمی‌شدند. پس در اصل خلاص شدن از سلاح‌های هسته‌ای بحثی نیست جز در صدا وسیمای جمهوری اسلامی که از منظر عبرت تفسیر می‌کنند. بحث‌ها همه بر سر این است که تا چه اندازه باید به ناتو نزدیک می‌شد یا نمی‌شد.
تفسیرهای صدا و سیما البته هدف‌دار است و می‌خواهند از این رهگذار به توافق برجام هم طعنه بزنند حال آن که می‌توان گفت: خوب، پس چرا حالا خودتان عبرت نمی‌گیرید و به دنبال احیای همان برجام هستید؟! روشن‌تر این که برای عبرت‌آموزی اتفاقا لیبی مثال بهتری است. بله، لیبی سلاح‌های هسته‌ای را تحویل داد تا سوء‌ظن‌ها برطرف شود. البته نگفته بودند چنانچه مردم را هم سرکوب کنی کاری نداریم. داستان اوکراین اما با لیبی متفاوت است. چه تفاوتی؟ این که اوکراین، انبار سلاح اتمی شوروی سابق بود و باید تکلیف این انبار را پس از فروپاشی روشن می‌کردند. نمی‌شد که خود شوروی از بین رفته باشد و روسیه میراث‌دار اصلی آن شناخته شود و دیگران هم به دنبال استقلال باشند اما دندان تیز شوروی در یکی از جمهوری‌ها جا بماند. آن هم در حالی که رد پاهای مافیاها دیده می‌شد.
دندانی که به درد خود اوکراینی‌ها نمی‌خورد چون برای آنان آب و نان نمی‌شد. بنابراین بالاتفاق تصمیم به خلع سلاح اوکراین گرفتند به یک دلیل روشن و البته از موضع زور. این که تعداد اتمی‌های جهان از آنچه هست بیشتر نشود. منطق زورشان در قبال ما نیز همین است. همین تعداد که هستیم بس است و به دیگری اجازه نمی‌دهیم. فراموش نکنیم کلید هسته‌ای هم در دوران اتحاد شوروی در مسکو بود و این‌طور نبود که اگر خود اوکراینی‌ها بخواهند بتوانند استفاده کنند. کلید و دسته در مسکو بود و تیغه در اوکراین. این دو هم البته در درون اتحاد شوروی معنی داشتند اما پس از آن نه برای روسیه قابل تحمل بود و نه برای اوکراین قابل استفاده.
فرض تحلیل‌های «عبرتی» اصول‌گرایان این است که اوکراینی‌ها امنیت خود را فروختند. اگر چنین باشد پس اعتراف می‌کنند روس‌ها امنیت اوکراین را نقض کرده‌اند. با این فرض نباید پرسید چرا نقض امنیت یک کشور مستقل به دست قدرتی مانند روسیه را محکوم نمی‌کنید و به عکس در راستای امنیت روسیه توجیه می‌کنید؟ تکلیف‌تان را روشن کنید! دغدغه امنیت اوکراین را دارید یا روسیه را؟ به مثال پدر ثروتمند بازمی‌گردم. اگر پدری اتومبیل مجلل و گران قیمتی داشته باشد اما قبل از مرگ آن را قطعه قطعه کند و بدنه را به یک پسر و موتور را به دختر و لاستیک‌ها را به پسر دوم و مدارک و اسناد را به دختر دوم بسپارد این قطعات جدا جدا به چه کار آنها می‌آید؟
حالا باز این اتومبیل است و می‌توانند توافق کنند تا دوباره قطعات سوار شود و استفاده کنند. تصور کنید یک سلاح سنگین باشد که امکان تبدیل آن به پول یا استفاده را هم ندارند. بیش از غرب، روسیه زیر بار اوکراین اتمی نمی‌رفت. چون حالا دیگر کشور مستقلی شده بود ولو با دولت متمایل به مسکو تا قبل 2014. جنگ جهانی دوم که تمام شد دندان‌های ژاپن را کشیدند و اجازه ندادند ارتش تشکیل دهد. شوروی هم که فروپاشید دندان‌های اتمی جمهوری‌های برجای‌مانده را کشیدند. چون زورشان به خود روسیه به عنوان مهم‌ترین وارث نمی‌رسید همراه خود این وارث سراغ وراث دیگر رفتند.
توان اتمی اوکراین را باید به عنوان وارث شوروی دید نه کشور مستقل و آن که تعهد امنیت را نقض کرده هم روسیه است. اینها به معنی این نیست که رییس‌جمهوری اوکراین احتمالا ساده‌اندیشی نکرده یا متوجه حساسیت روس‌ها نشده چون داستان، ریشه‌دار است.
در خاطرات اسد‌ا… عَلم آمده که شاه تعریف می‌کند در سفر آبان 1343 در مسکو مدام از او می‌پرسیدند چرا این همه سلاح می‌خرید و چرا می‌خواهید پیمان سنتو را زنده کنید؟ به صراحت گفته بودند سوء‌ظن داریم. تازه این مربوط به کشوری دیگر بود. در ماجرای اوکراین ماجرا اتفاقا در عین پیچیدگی، ساده است. پوتین اوکراین را مال خودش می‌داند و نمی‌تواند این محبوبه زیبارو را در دست غیر ببیند و «غیرتی» شده و به تعبیر «توماس فریدمن» دست به قتل ناموسی زده! بحث عبرت هم نیست. چون کل استدلال پوتین مثل سلطانِ سریال سلطان و شبان است که در لباس شبان، مرغ دزدیده بود و می‌گفت: اگر هم خورده‌ایم مال خودمان را خورده‌ایم. چون خود را مالک جان و مال مردم می‌دانست. چه نشسته بر تخت شاهی و چه به مصلحت در لباس شبانی. طاقت پوتین از مشاهده هم‌آغوشی اوکراین با غربِ غریبه طاق شد و رفت تا محبوبه و معشوقه را مثل کریمه به خانه بازگرداند. اگر نه خودش که سرش را!
دنیای مدرن اما این‌گونه غیرت را برنمی‌تابد و می‌گوید بی‌حساب و کتاب نمی‌شود. تحلیل صدا وسیما اما این است که حساب و کتاب‌شان همان خلع سلاح اتمی با وعده تأمین امنیت است. و عده‌ای که محقق نشد اما نمی‌گویند خود روسیه هم در بین وعده‌دهندگان و خلع سلاح‌کنندگان بوده. آقای پوتین البته لابد مثل سلطانِ سلطان و شبان می‌گوید: خوردیم که خوردیم مال خودمان بوده. کی‌یف، مادر شهرهای روس است و ولادیمیر در تب و تاب مادر است. تصور می‌شد با الحاق کریمه به مراد خود رسیده اما به کریمه بسنده نکرد. فروپاشی شوروی طلاق بود و دل پوتین، پیرانه سر، هوای مادر کرده است. پس، بحث عبرت نیست تا به کار ما بیاید. داستان غیرت است منتها با خوانش روسی!
سازمان ملل: جنگ اوکراین تاکنون بیش از 120هزار آواره برجای گذاشته است
آژانس‌های امدادرسان وابسته به سازمان ملل اعلام کردند، پس از عملیات نظامی روسیه در اوکراین سوخت، پول و تجهیزات پزشکی در نقاطی از این کشور رو به اتمام است و احتمال دارد این موضوع باعث آوارگی حدود پنج میلیون تن به خارج از کشور شود. سخنگوی کمیساریای عالی امور پناهندگان سازمان ملل در جریان نشستی در ژنو خاطرنشان کرد، دست کم 120 هزار تن در اوکراین آواره شده‌اند، درحالی که چندین هزار تن نیز به کشورهای همجوار از جمله مولداوی، رومانی و لهستان رفته‌اند. وی در ادامه افزود: ما پیش‌بینی می‌کنیم که بین یک تا سه میلیون تن وارد لهستان می‌شوند و احتمال دارد بین یک تا پنج میلیون تن نیز وارد دیگر کشورهای همسایه شوند.
شعارنویسی روی دیوار سفارت روسیه
تصویری از دیوار سفارت روسیه در تهران بین کاربران فضای مجازی دست‌به‌دست می‌شود که در آن شعار ضدپوتین نوشته شده است. بعد از هجوم روسیه به اوکراین و اشغال بخش‌هایی از این کشور موج نفرت از این اقدام سراسر جهان از جمله روسیه را فراگرفته است. در این‌باره تصویری از دیوار سفارت این کشور در تهران بین کاربران فضای مجازی دست‌به‌دست می‌شود که در آن شعار «Down with Putin» نوشته شده است.
سوئد: با روسیه بازی نمی‌کنیم
پس از لهستانی‌ها، سوئدی‌ها اعلام کردند که حاضر نیستند در پلی‌آف انتخابی جام جهانی 2022 مقابل روسیه بازی کنند. فدراسیون فوتبال سوئد اعلام کرد که در مرحله پلی‌آف جام جهانی 2022 مقابل روسیه بازی نخواهد کرد. این در حالی است که فدراسیون فوتبال لهستان نیز از امتناعش از روبه‌رو شدن با روس‌ها به خاطر حمله نظامی آنها به خاک اوکراین خبر داده بود.
تعلیق عضویت روسیه درشورای اروپا
شورای اروپا عضویت روسیه در این نهاد اروپایی را به حالت تعلیق درآورد. در نشست روز جمعه این شورا، 42عضو از 47عضو با درخواست مشترک اوکراین و لهستان برای تعلیق عضویت روسیه در این نهاد اروپایی موافقت کردند. از سوی دیگر، در پی افزایش تنش پیرامون اوکراین، «بن والاس» وزیر دفاع انگلیس روز جمعه اعلام کرد کشورش خواستار قطع دسترسی روسیه به سیستم بانکی جهانی سوییفت است. والاس در مصاحبه‌ای درباره تشدید تحریم‌ها علیه روسیه گفت: «مایل هستیم که فراتر بروید، خواستار اقدام در زمینه سیستم سوییفت هستیم که به روسیه اجازه می‌دهد پول خود را در جهان به گردش درآورده و برای گاز خود پول دریافت کند».
وعده کمک نظامی 600 میلیون دلاری آمریکا به اوکراین
رئیس‌جمهور آمریکا دستور «کمک نظامی فوری» 600 میلیون دلاری به اوکراین را صادر کرد. درحالی که سومین روز از عملیات نظامی ویژه روسیه در اوکراین می‌گذرد، جو بایدن رئیس‌جمهور آمریکا دستوری را به منظور ارائه «کمک نظامی فوری» به اوکراین به مبلغ 600 میلیون دلار صادر کرد. واکنش‌های آمریکا و کشورهای غربی متحد واشنگتن به عملیات نظامی ویژه روسیه در اوکراین ادامه دارد و در تازه‌ترین خبرها، کاخ سفید از صدور یک فرمان جو بایدن رئیس‌جمهور این کشور با موضوع ارائه کمک‌‍‌های نظامی به اوکراین خبر داد.
بزرگترین اشتباه پوتین رقم خورد
کارشناس مسائل اوراسیا معتقد است که منافع روسیه ایجاب می‌کند که هرچه زودتر به کانال دیپلماسی برگردد. او می‌گوید حمله به اوکراین بزرگترین اشتباه پوتین در 20سال گذشته بوده است. حسن بهشتی‌پور ادامه داد: من در مطالب قبلی‌ام بر اساس تئوری بازی‌ها و منافع کشورها پیش‌بینی کرده بودم که جنگی رخ نخواهد داد. اما دیدم که این پیش‌بینی اشتباه بود. اما دلیلش این بود که من فکر نمی‌کردم که زلنسکی لشکرکشی روسیه را جدی نگیرد. براساس تحلیل من لشکرکشی روس‌ها در مرز با اوکراین، به دلیل هشدار دادن به کی‌یف بود. چرا که مخالف جدی پیوستن به ناتو روسیه بود و می‌خواست این را به صورت عملی به اوکراین نشان دهد. اما رئیس‌جمهور اوکراین با تحریکات آمریکا یا انگلیس و یا به هر دلیل دیگری نیامد اعلام کند که ولو به صورت موقت از عضویت اوکراین در ناتو گذشته تا فضای مثبتی را برای گفت‌وگو بر سر توافق سال 2014 ایجاد کند. وی افزود: اما زلنسکی این کار را نکرد.