مسیح مهاجری: صاحبان افکار متنوع سیاسی در یزد با اینکه هرکدام در منتهی‌الیه سمت راست یا چپ سیاست قرار دارند، راه اصلی را گم نمی‌کنند و همواره در مسیر صحیح گام برمی‌دارند.
یزد از قدیم «دارالعباده» نام داشت هرچند سابقه سیاسی قدرتمندی هم دارد. مرحوم آیت‌ا… حاج شیخ عبدالکریم حائری، که عنوان «موسس حوزه علمیه قم» به او اختصاص دارد، به دلیل سیاستمدار بودنش بود که توانست این حوزه را از شرایط طوفان‌زای ضددینی برخاسته از فتنه رضاخانی نجات بدهد. در جریان انقلاب اسلامی، یزد با پیشگامی آیت‌ا… حاج شیخ محمد صدوقی از سرآمدان پرچمداری این نهضت بود. نامه مختصر ولی هشداردهنده این عالم برجسته یزدی به آیت‌ا… خوئی درباره دیدار همسر شاه با ایشان، قیام مردم بر ضد رژیم شاهنشاهی را چند گام به جلو برد و نشان داد که یزد یکی از اصلی‌ترین پایگاه‌‌های سیاسی کشور و از پیشرانان حرکت توفنده انقلاب اسلامی است.
مردم یزد، علاوه بر حضور حماسی در صحنه‌های انقلاب اسلامی به رهبری امام‌خمینی رضوان‌الله علیه، در دفاع مقدس، در مقابله با توطئه‌های گوناگون خارجی و داخلی علیه انقلاب و نظام جمهوری اسلامی و در پیشبرد تفکر انقلابی و ترویج فرهنگ ظلم‌‌ستیزی نیز در صف اول قرار داشته و دارند. تحولات عمیقی که در یک دهه اخیر در عرصه عزاداری‌های حسینی به وجود آمده، نشات گرفته از تلاش انقلابی و محصول هنر صیقل‌خورده شاعران، هنرمندان و مداحان روشن ضمیر یزد است. صحنه‌های سینه‌زنی بسیار منظم و جذاب همراه با مضامین پرمغزی که در قالب اشعار حماسی خوانده می‌شوند و سینه‌زنان یزدی خود را با آنها هماهنگ می‌کنند، علاوه بر اینکه مردم ایران را مجذوب خود می‌کنند از گوشه و کنار جهان نیز جمعیت‌هایی را به یزد می‌کشانند. این هنرنمایی مذهبی بدیع، مردم ایران و جهان را با حماسه حسینی در چهره‌ای عاری از غبارهای گوناگون تحریف، افکار ارتجاعی، قدرت‌‌پرستی، ریا و ظلم‌‌پذیری که در طول زمان بر عزاداری‌ها نشسته، آشنا میکند و افق جدیدی از نوحه‌سرایی و عزاداری‌های مذهبی را به صحنه می‌آورد. این، درست همان چیزی است که برای مقابله جدی با مداحان و مداحی‌های صنعتی، کاسبکارانه و ریاکارانه که این سال‌ها بشدت مطرح شده و مورد حمایت قرار می‌گیرند، مورد نیاز است. خوشبختانه، فضای مجازی نیز به مدد آمده و ابتکار بسیار مغتنم این هنرمندان متعهد را در ایران و جهان مطرح میکند و آنها را به هدفشان نزدیک می‌نماید.
درک بالای سیاسی مردم
برخورداری مردم یزد از ویژگی‌های سیاسی موجب نشده آنها از دیانت دور شوند و اجازه بدهند چتر سیاست بر وجود آنها سایه بیفکند. این نیز نتیجه درک بالای سیاسی مردم یزد است. آنها حتی در اختلافات سیاسی با اینکه نقطه‌نظرهای متضادی دارند، به یاری همین درک بالای سیاسی توانسته‌اند همدیگر را تحمل کنند. جالب است که صاحبان افکار متنوع سیاسی در یزد با اینکه هرکدام در منتهی‌الیه سمت راست یا چپ سیاست قرار دارند، راه اصلی را گم نمی‌کنند و همواره در مسیر صحیح گام برمی‌دارند. جستجوگری و شک کردن درباره صحت عملکردها به یک رویه برای مردم یزد تبدیل شده و چه خوبست که این شک موجب کنجکاوی و تحقیق تا رسیدن به واقعیت شود. همین روحیه باعث شده یزد، سیاسی شود و حالا می‌توان این شهر را «دارالسیاسه یزد» نامید. صبح روز پنجشنبه هشتم تیرماه 1401 به دعوت بیت شهید صدوقی عازم یزد شدم تا در مراسم چهلمین سالگرد شهادت این عالم مجاهد در مسجد حظیره سخنرانی کنم. چون مراسم بزرگداشت، بعد از نماز مغرب و عشا برگزار می‌شد، فرصت پیش از ظهر به من این مجال را داد که در دو جلسه دیگر هم شرکت کنم و مطالبی بگویم. یک جلسه مربوط به معلمان بود که در مسجد حضرت جوادالائمه برگزار شد و به مناسبت سالروز شهادت آن امام معصوم و تقارن آن با ایام شهادت آیت‌ا… بهشتی، نکاتی را درباره تعلیم و تربیت از نگاه شهید بهشتی با الهام از فرمایشات نورانی حضرت امام جواد علیه‌السلام با معلمان شریف حاضر در جلسه در میان گذاشتم.
شک کنید ولی در شک نمانید
جلسه دیگر که قبل از جلسه معلمان و در مجتمع دانشگاهی حضرت جوادالائمه علیه‌السلام برگزار شد، به پرسش و پاسخ اختصاص داشت و همین جلسه بود که مرا به این نتیجه رساند که یزد اکنون به دارالسیاسه تبدیل شده است. حاضران در این جلسه، جمعی از اساتید دانشگاه، پزشکان، مدیران فعال کنونی و سابق استان و تعدادی از فعالان سیاسی بودند. اکثر حاضران، سوالاتی را مطرح کردند که نشان‌دهنده تفکر عمیق آنها در زمینه‌های مختلف مسائل سیاسی، اجتماعی و فرهنگی بود. جوان‌ترها حاضر نبودند به یک سوال و جواب قانع شوند و تا جایی که برایشان امکان داشت و وقت اجازه می‌داد، به بحث ادامه می‌دادند. من هم به آنها مجال می‌دادم هرچه می‌خواهند بگویند و هر قدر می‌خواهند به بحث ادامه بدهند و تاکید می‌کردم جستجوگر باشند و نسبت به هرچه می‌خواهند شک کنند ولی این را هم بدانند که نباید در شک باقی بمانند بلکه لازم است با مطالعه زیاد و جمع‌آوری اطلاعات از منابع مختلف و متنوع، از شک خارج شوند و به نتیجه برسند. این را هم مورد تاکید قرار دادم که در سر زدن به منابع، هرگز به یک طرف اکتفا نکنند و نقطه‌نظرها و اخبار و اطلاعات جناح‌های مختلف از چپ و راست و اصولگرا و اصلاح‌طلب و مستقل را به دست بیاورند و با صبر و حوصله کامل از طریق جمع‌بندی آنها به نتیجه برسند و مطمئن باشند که اگر با این شیوه در صدد جستجوی حقیقت برآیند قطعاً به آن خواهند رسید. یکی از توصیه‌هایم به جمع نخبگان حاضر در جلسه این بود که تولیدات فکری عالمانه، دقیق و بی‌طرفانه خود را در قالب‌های مختلف بیانیه، منشور، نامه به مسئولین نظام و به هر شکل دیگر که صلاح می‌دانند منتشر کنند و با استفاده از فضای مجازی افکار ارزشمند خود را به مردم سراسر کشور منتقل نمایند. در تشریح فواید این اقدام این را هم گفتم که چون احساس می‌کنم یزد در تولید فکر سیاسی و اجتماعی پیشگام است، حیف است که هموطنان از افکار ارزشمند شما که می‌خواهید با آن به کشور و حکمرانی عادلانه کمک کنید بی‌بهره باشند. این اقدام شما به اصلاح نظام و تقویت آن منجر خواهد شد و همبستگی ملی را به ارمغان خواهد آورد.
التهاب سیاسی
بعد از نماز مغرب و عشا در مسجد حظیره به مناسبت چهلمین سالگرد شهادت آیت‌ا… صدوقی مطالبی درباره این بزرگمرد که بخش عمده‌ای از مناطق مرکزی و شرق کشور روحیه انقلابی و آزاداندیشی سیاسی خود را از روشنگری‌های او دارند صحبت کردم. از شهید مظلوم آیت‌ا… بهشتی و سایر شهدای هفتم‌تیر از جمله دو شهید یزدی این فاجعه برادران پاک‌نژاد صحبت کردم. از حجت‌الاسلام محمدعلی صدوقی فرزند شهید صدوقی که بعد از پدر امامت جمعه یزد را برعهده داشت و منشا خدمات زیادی بود نیز به مناسبت سالگردش مطالبی گفتم و از همکار مطبوعاتی خودم حجت‌الاسلام سیدمحمود دعائی که در خردادماه به دیدار حق شتافته بود و با یزد هم پیوندهایی داشت تجلیل کردم. ترکیب خاص حاضران در مسجد که دربرگیرنده جمعی از فعالان سیاسی، روحانیون یزد و بعضی از شهرهای استان یزد، جوانان جستجوگر، دانشجویان علاقمند به مسائل سیاسی، طلاب جوان و اقشار مختلف اعم از آقایان و خانم‌ها بود، اقتضا می‌کرد درباره حساسیت‌های آن زمان هم صحبت کنم. به همین دلیل، بخشی از وقت خود را به تشریح نفوذ مهره‌های صهیونیست‌ها در بعضی کشورها از جمله سوریه اختصاص دادم و با توجه به اینکه تازه از کشف ماجرای جاسوسه‌ای به‌نام «کاترین شکدم» که مهره اسرائیل بود و به مدت چند سال در بسیاری از دستگاه‌های حساس کشورمان نفوذ کرده بود، عبور کرده بودیم، درباره نقش عوامل نفوذی بیگانگان در ایجاد اختلاف میان مسئولین نیز مقداری صحبت کردم و هشدار دادم. این سخنان، به مذاق تعدادی از حاضران خوش نیامد و سخنانم که البته به دقایق آخرش رسیده بود، ناتمام ماند… این سفر یزد که شاید هفتمین سفرم در سال‌های بعد از انقلاب به این شهر و استان بود و هربار به دلیل سخنرانی در جمع‌های مختلف با بدنه مردمی این شهر و بعضی شهرهای دیگر استان ارتباط برقرار می‌کردم، یک سفر استثنایی بود. نه از نظر آنچه در مسجد حظیره اتفاق افتاد که به نظرم واقعه‌ای معمولی و از اقتضائات شرایط خاص کشور بود، بلکه از این نظر که در جلسه پرسش و پاسخ مرکز دانشگاهی حضرت جوادالائمه با سوالات و جستجوگری‌هایی مواجه شدم که برایم تازگی داشتند و شناخت جدیدی از یزد پیدا کردم. جامعه یزد را حداقل در بخش فعالان سیاسی و جوانان اهل مطالعه، کاملاً ملتهب دیدم. می‌شد از همان التهاب این را فهمید که جامعه ایران آبستن حادثه‌ای مهم است که تا دو سه ماه دیگر خود را نشان خواهد داد. احتمالش را می‌دادم و در مقالات روزنامه هشدارهایی هم داده بودیم ولی از وسعت و عمق آنچه قرار بود اتفاق بیفتد اطلاع دقیقی نداشتیم، پاییز پرحادثه 1401. اگر به زیرپوست یزد برگردیم و فقط به آنچه در این شهر دیدم بپردازیم، حداقل دو نکته را به عنوان دستاورد سفرم می‌توانم عرضه کنم.
اول اینکه در اثر آنچه بر کشور در چهار دهه بعد از پیروزی انقلاب اسلامی گذشت، «دارالعباده یزد» به «دارالسیاسه یزد» تبدیل شده است. این واقعیت را شاید عده‌ای نپسندند و نپذیرند ولی فرار از واقعیت هیچ مشکلی را حل نخواهد کرد. حالا که یزد، دارالسیاسه شده، به جای فرار از این واقعیت بهتر است یزدخواهان و یزد دوستان، تلاش کنند شهر و استان‌شان علاوه بر «دارالسیاسه» بودن «دارالعباده» هم بماند. دارالسیاسه‌ای خوبست که دارالعباده هم باشد و چنین چیزی شدنی است.
و دوم اینکه بیت شهید صدوقی می‌تواند میراث‌دار بزرگمردی باشد که برای تمام مردم استان یزد «پدر» و راهنما و هدایتگر بود. کمال میراث شهید صدوقی به اینست که میراث‌داران با استمداد از این سرمایه عظیم و گران‌سنگ، همبستگی را تقویت کنند. آیت‌ا… صدوقی، محور همبستگی مردم استان یزد بود که شهادت او توانست آن را تقویت کند. از میراث‌داران انتظار اینست که با آفات همبستگی مبارزه کنند و چتر پدری و هدایتگری شهید صدوقی را بر سر همگان بگسترانند.
در یازدهم تیرماه، سالروز شهادت آیت‌ا… صدوقی، به روح پاک این شهید محراب درود می‌فرستم و برای قاطبه مردم «دارالسیاسه یزد» آرزوی ملازمت با ارزش‌های برخاسته از محراب که خاستگاه عبادت و سیاست تقواپیشگان است دارم. مسیح مهاجری، تیرماه 1402. «روزنامه جمهوری اسلامی»