تدوین پیش‌نویس قانون اساسی که با همکاری دولت و شورای انقلاب انجام شد با سرپرستی دکتر یدا… سحابی آماده و منتشر گردید.
نظر خوانندگان آیینه یزد را در این شماره به فرمان امام خمینی(ره) بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران مبنی بر انتخاب مهندس بازرگان به ریاست دولت موقت و اسامی وزرای بازرگان جلب می‌نماید.
بسم‌اللَّه الرحمن الرحیم- 6 ربیع‌الاول 1399- جناب آقای مهندس مهدی بازرگان- بنابه پیشنهاد شورای انقلاب، بر حَسَب حق شرعی و حق قانونی ناشی از آرای اکثریت قاطع قریب به اتفاق ملت ایران که طی اجتماعات عظیم و تظاهرات وسیع و متعدد در سراسر ایران نسبت به رهبری جنبش ابراز شده است، و به موجب اعتمادی که به ایمان راسخ شما به مکتب مقدس اسلام و اطلاعی که از سوابقتان در مبارزات اسلامی و ملی دارم، جنابعالی را بدون در نظر گرفتن روابط حزبی و بستگی به گروهی خاص، مأمور تشکیل دولت موقت مینمایم تا ترتیب اداره امور مملکت و خصوصاً انجام رفراندم و رجوع به آرای عمومی ملت درباره تغییر نظام سیاسی کشور به جمهوری اسلامی و تشکیل مجلس مؤسسان از منتخبین مردم جهت تصویب قانون اساسی نظام جدید و انتخاب مجلس نمایندگان ملت بر طبق قانون اساسی جدید را بدهید. مقتضی است که اعضای دولت موقت را هرچه زودتر با توجه به شرایطی که مشخص نمودهام تعیین و معرفی نمایید. کارمندان دولت و ارتش و افراد ملت با دولت موقت شما همکاری کامل نموده و رعایت انضباط را برای وصول به اهداف مقدس انقلاب و سامان یافتن امور کشور خواهند نمود. موفقیت شما و دولت موقت را در این مرحله حساس تاریخی از خداوند متعال مسألت مینمایم. روح‌اللَّه الموسوی الخمینی
وزرای دولت مهندس مهدی بازرگان
مهدی بازرگان به مدت 9 ماه (275روز) از 16 بهمن 57 تا آبان 58 سمت نخست‌وزیری دولت موقت را بر عهده داشت تا اینکه پس از اشغال سفارت آمریکا در 13 آبان 1358 هیات دولت به ریاست مهندس بازرگان تشکیل جلسه داد و برای بار سوم استعفا داد؛ استعفایی که بسیاری آن را نارضایتی دولت موقت از اشغال سفارت آمریکا می‌دانستند اما خود بازرگان در کتاب «انقلاب ایران در دو حرکت» گفته که استعفایش به دلیل حمله به سفارت نبوده و سه ماه قبل از استعفای نهایی، سران کشور از این تصمیم آگاه بوده‌اند. اسامی وزرای کابینه بازرگان بدین شرح است:
1. وزارت آموزش و پرورش:
غلامحسین شکوهی متولد 1305 در دولت موقت به‌عنوان اولین وزیر آموزش و پرورش بعد از انقلاب منصوب شد. او در سال 1372 به علت ناراحتی ریوی و آلودگی هوای تهران، به زادگاه خویش بازگشت و با درجه استادی در دانشگاه بیرجند به فعالیت آموزشی و پژوهشی خویش ادامه داد. پس از 57 سال تدریس، در سال 1379 با رتبه 26 استادی بازنشسته شد ولی تدریس را رها نکرد و در دانشگاه‌های دانشگاه بیرجند و تربیت مدرس تهران به تدریس ادامه داد…
2. وزارت پست، تلگراف و تلفن:
محمدحسین اسلامی، متولد 1312 وزیر پست، تلگراف و تلفن در دولت موقت مهدی بازرگان بود. او علاوه بر تحصیل در دانشکده‌های مخابرات و پلی‌تکنیک، تالیفات و مقالاتی نیز در زمینه مسائل فنی و مخابراتی دارد.
3. وزارت دارایی:
دولت موقت سکان وزارت اقتصاد را به یک چهره سرشناس جبهه ملی سپرد. علی اردلان، متولد 1293، پس از انقلاب اسلامی در کابینه بازرگان به وزارت دارایی رسید. او دانش‌آموخته حقوق و یک فعال سیاسی با سابقه روزنامه‌نگاری و روزنامه‌داری بود. در آن زمان وزیر دارایی طبق سنت پیش از انقلاب به‌عنوان نماینده ایران در اوپک منصوب می‌شد. اسفند 1357 مهندس بازرگان طی حکمی به اردلان ماموریت داد به نمایندگی از دولت ایران در جلسات کنفرانس وزیران سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) شرکت کند. در دوران وزارت علی اردلان، شورای انقلاب واگذاری اموال 52 سرمایه‌دار و ملی شدن بانک‌ها را مصوب کرد…
4. وزارت امور خارجه:
کریم سنجابی متولد 1283 اولین وزیر امورخارجه جمهوری اسلامی ایران بود. سنجابی پس از انقلاب به مدت 55 روز وزیر امور خارجه مهندس مهدی بازرگان در دولت موقت بود اما به دلیل مشکلات فراوان استعفا داد… ابراهیم یزدی متولد 1310 نیز پس از استعفای دکتر کریم سنجابی از پست وزارت امورخارجه به‌عنوان وزیرخارجه دولت انتخاب شد. او از 4 اردیبهشت 1358 تا 14 آبان 58 وزیر خارجه کابینه بازرگان بود.
5. وزارت بازرگانی:
رضا صدر در کابینه بازرگان وزیر بازرگانی بود و در کابینه شورای انقلاب به سرپرستی بنی‌صدر هم به‌عنوان وزیر بازرگانی انتخاب شد.
6. وزارت بهداری:
کاظم سامی متولد 1314 اولین وزیر بهداری جمهوری اسلامی بود. او پنج ماه پس از انقلاب طرح «طب ملی» را اعلام کرد که به موجب آن هزینه دکتر، دارو و درمان همه ایرانیان از سوی دولت تامین و تاسیس بیمارستان غیردولتی غیرقانونی می‌شد. او قبل از استعفای دولت موقت در 14 آبان 1358 چندین‌بار استعفای خود را به‌خاطر نارسایی‌ها و کمبودها تقدیم بازرگان کرد اما نهایتا چند روز زودتر از 14 آبان استعفا داد و مورد پذیرش دولت بازرگان قرار گرفت. سامی به‌عنوان نماینده مردم تهران وارد دوره اول مجلس شورای اسلامی شد و پس از اتمام دوره مجلس اول تا آخر عمر هیچ مسوولیت سیاسی نداشت. سامی آذر ماه 1367 در مطب خود به قتل رسید…
7. وزارت ارشاد:
ناصر میناچی متولد 1310 پس از پیروزی انقلاب اسلامی و تشکیل دولت موقت، در کابینه بازرگان سمت «وزارت تبلیغات و جهانگردی» را عهده‌دار بود که به‌خاطر تعلق خاطرش به نام حسینیه ارشاد، نام این وزارتخانه را به وزارت «ارشاد ملی» تغییر داد. او در شورای انقلاب هم وزیر ارشاد بود.
8. وزارت کشاورزی:
علی‌محمد ایزدی متولد 1306 وزیر کشاورزی کابینه مهندس بازرگان بود. بعد از پیروزی انقلاب، یدا… سحابی تلفنی به او که ساکن آمریکا بود اطلاع داد که برای تصدی وزارت کشاورزی کابینه مهندس بازرگان انتخاب شده است. ایزدی در اسفند ماه وارد ایران شد و در تمام مدت حکومت کابینه موقت با مهندس بازرگان همکاری کرد…
9. وزارت دادگستری:
اسدا… مبشری متولد 1288 پس از انقلاب در دولت موقت مهندس بازرگان به سمت نخستین وزیر دادگستری پس از انقلاب رسید. او پس از چند ماه استعفا کرده و تنها به فعالیت‌های فرهنگی پرداخت. احمد صدر حاج‌سیدجوادی از تاریخ تیر ماه 1358 نیز با استعفای اسدا… مبشری به وزارت دادگستری منصوب شد که تا آخر ماموریت دولت موقت ادامه داشت.
10. وزارت راه و ترابری:
مهندس محمدیوسف طاهری‌‌قزوینی متولد 1306 وزیر راه و ترابری در دولت موقت مهدی بازرگان بود. او که فارغ‌التحصیل دانشکده فنی دانشگاه تهران بود اواخر سال 60 به تقاضای خود از وزارت راه بازنشسته شد.
11. وزارت صنایع:
محمود احمدزاده‌هروی وزیر صنایع در دولت موقت مهدی بازرگان و در شورای انقلاب هم عهده‌دار وزارت صنایع بود. احمدزاده که در سال‌های 1359 تا 1360 نیز به‌عنوان وزیر مشاور و سرپرست شرکت ملی فولاد ایران مشغول به‌کار بود، طی دهه 60 به‌عنوان سفیر جمهوری اسلامی در یوگسلاوی، مشاور وزیر معادن و فلزات و رئیس سازمان زمین‌شناسی کشور مشغول به خدمت بود…
12. وزارت علوم:
علی شریعتمداری متولد 1302 وزیر فرهنگ و آموزش عالی در دولت موقت مهدی بازرگان بود. وی که مدرک کارشناسی فلسفه را از دانشگاه تهران، کارشناسی ارشد را از دانشگاه میشیگان و دکترا را از دانشگاه تنسی دریافت کرده، عضو شورای‌عالی انقلاب فرهنگی است.
13. وزارت کار:
داریوش فروهر متولد 1307 در بهمن 1357 در کابینه دولت موقت به ریاست مهدی بازرگان به‌عنوان وزیر کار مشغول به‌کار شد. وی با استعفای دولت موقت از فعالیت‌های اجرایی فاصله گرفت.
14. وزارت کشور:
احمد صدر حاج‌سیدجوادی متولد 1296 در دولت مهدی بازرگان عهده‌دار وزارت کشور شد. او اواخر سال 1356 و بهار و تابستان 1357 در تهیه پیش‌نویس قانون اساسی شرکت داشت. حاج‌سیدجوادی پس از استعفای دولت موقت در مقدمات تشکیل مجلس شورا دخالت داشت و در نتیجه به نمایندگی مردم قزوین در مجلس اول انتخاب شد… هاشم صباغیان متولد 1316 نیز مدتی در دولت بازرگان وزیر کشور شد. او بعد از کابینه بازرگان به دوره اول مجلس شورای اسلامی راه یافت.
15. وزارت مسکن و شهرسازی:
مصطفی کتیرایی وزیر مسکن و شهرسازی در دولت موقت مهدی بازرگان و از اعضای شورای انقلاب بود. او در کابینه شورای انقلاب هم مسوولیت وزارت مسکن را برعهده داشت.
16. وزارت نفت:
علی‌اکبر معین‌فر متولد 1307 نخستین وزیر نفت پس از انقلاب سال 1357 در ایران است. پس از استعفای دولت بازرگان در 14 آبان 58، دولت شورای انقلاب آغاز به‌کار کرد. بدنه اصلی این دولت، همان وزرای دولت بازرگان بود و تنها چند وزیر تغییر کرد. معین‌فر همچنان در این دوران وزیر نفت بود. معین‌فر در انتخابات دوره اول مجلس شورای اسلامی شرکت کرد و موفق به ورود به مجلس در دور اول شد.
17. وزارت نیرو:
عباس تاج وزیر نیرو در دولت موقت مهدی بازرگان بود. او یکی از باسابقه‌ترین مدیران نیرویی کشور محسوب می‌شود که مدتی بر مسند مدیریت وزارت نیرو تکیه زد. وی به مدت کمتر از یک‌سال این مسوولیت را برعهده گرفت اما در آن زمان مسائل حاشیه‌ای اجازه تحول در وزارت نیرو را نداد و مدیریت وی با نتیجه محسوسی به پایان نرسید.
18. وزارت دفاع:
احمد مدنی متولد مرداد 1308 پس از پیروزی انقلاب اسلامی فرمانده نیروی دریایی و اولین وزیر دفاع جمهوری اسلامی ایران در دولت مهدی بازرگان شد. وی پس از پیروزی انقلاب در کابینه مهندس بازرگان به سمت وزیر دفاع و فرماندهی نیروی دریایی انتخاب شد، اما پس از حدود دو ماه از وزارت دفاع کناره گرفت… تیمسار سرتیپ محمدتقی ریاحی متولد سال 1289 در فروردین 1358 و همزمان با رفراندم جمهوری اسلامی در دولت موقت انقلاب به نخست‌وزیری مهندس مهدی بازرگان، به‌عنوان دومین وزیر دفاع ملی جمهوری اسلامی ایران منصوب شد، اما سرانجام و پس از 6 ماه از این منصب استعفا داد و به فرانسه مهاجرت کرد و تا پایان عمر در این کشور ماند. به جای او، مصطفی چمران در 7 مهرماه 1358 به‌عنوان وزیر دفاع ملی منصوب شد.
19. وزیر مشاور:
دکتر یدا… سحابی متولد 1284 در دولت موقت به نخست‌وزیری مهدی بازرگان که پس از پیروزی انقلاب 1357 تشکیل شد، سمت وزیر مشاور را داشت. تدوین پیش‌نویس قانون اساسی (که با همکاری دولت و شورای انقلاب انجام شد) با سرپرستی سحابی آماده و منتشر شد. او پس از آن نیز به‌عنوان نماینده مردم تهران در اولین دوره مجلس شورای اسلامی انتخاب و به‌عنوان رئیس سنی اولین دوره مجلس شورای اسلامی انتخاب شد.
«منبع: صحیفه امام(ره)، جلد 6، صفحه 55- روزنامه دنیای اقتصاد، 16/11/1396»