اختلاف‌های نامعقول که برای به دست آوردن سلطه و قدرت به وجود می‌آیند، سطحی و زودگذر و اغلب تکراری هستند، مانند کتاب‌هایی که برای اختلاف افکندن میان شیعه و سنی در دوران ما نوشته می‌شوند.
مرحوم علامه جعفری در گفت‌وگو با پروفسور کورودا به بیان اختلافات در امت اسلامی پرداخته‌اند.
به گزارش خبرنگار جی‌پلاس، علامه محمدتقی جعفری در مصاحبه با پروفسور کورودا به تقسیم‌بندی اختلافات در امت اسلامی پرداخته و آن را به دو دسته معقول و نامعقول تقسیم کرده است که در ادامه مطلب بخشی از این گفت‌وگو به مناسبت ولادت حضرت ختمی مرتبت محمد مصطفی صلی‌الله علیه و آله و سلم منتشر می‌شود:
تاریخ اسلام در همه مسائل نظری خود، شاهد اختلاف آرا و عقاید بوده است. این اختلاف تا آنجا به اصولِ کلی مشترک اخلالی وارد نیاورده است، رایج و مورد استقبال بوده و بلکه به عنوان یک امر ضروری تلقی شده است. حتی در اصول کلی مشترک، مثل: توحید، نبوت، رهبری بعد از پیامبر (امامت)، معاد، صفات خداوندی و قرآن نیز مباحث نظری فراوانی مطرح شده و نه تنها اغلب موجب آن نشده است که متفکران اسلامی یکدیگر را تکفیر کنند، بلکه عامل گسترش و عمق معارف حِکمی و کلامی نیز شده است…
اختلاف در امت اسلامی به دو نوع تقسیم می‌شود:
الف) اختلاف معقول
ب) اختلاف نامعقول
الف) اختلاف معقول، عبارت است از:
اختلافی که ناشی از چگونگی اطلاعات مربوط به مسئله و استعدادها، خصوصاً نبوغ و عموم موضع‌گیری‌های طبیعی و قانونی است که اشخاص در ارتباط با حقایق دارند، مانند اختلاف‌نظر درباره دریافت واقعیات عالم هستی از دیدگاه علوم نظری و فلسفه‌ها. این، همان «اختلاف معقول» است که نه تنها نباید مورد تردید و انکار قرار گیرد، بلکه موجب گسترش و عمق بیشتر در معارف نیز می‌شود…
اگر به تاریخ اسلام بنگریم، خواهیم دید بسیاری از دانشمندان اسلامی در حضور دانشمندانی دیگر که در مسائل نظری همرأی نبوده‌اند، شاگردی کرده و کتاب‌های یکدیگر را مورد شرح و تحقیق قرار داده‌اند. به عنوان نمونه: کتاب تجریدالاعتقاد خواجه نصیرالدین طوسی که یکی از علمای شیعه است، مورد شرح ملاعلی قوشچی از علمای اهل سنت قرار گرفته است، و کتاب المحجه البیضاء ملامحسن فیض از علمای شیعه، در شرح و تحقیق احیاءالعلوم تألیف غزالی از معروف‌ترین علمای اهل سنت، تألیف شده است.
ب) اختلاف نامعقول، عبارت است از:
اختلافی که از عوامل غیرقانونی و انحرافی ناشی می‌شود، مانند پیروی از هوا و هوس که از مهمترین نمودهای آن، «خودنمایی» و «شهرت‌پرستی» است. در طول تاریخ، همواره کسانی بوده‌اند که خواسته‌اند خود را مطرح کنند و با تظاهرهایی مثل آزادی فکری، آزادی اراده و آزادی بیان، اما در حقیقت، با عشق به قدرت مشهور شوند! عشقی که نهایتِ ناتوانی انسان‌ها را اثبات می‌کند. همانگونه که در سازندگان و ترویج‌کنندگان مذاهب دروغین می‌بینیم، یکی از اساسی‌ترین عواملِ به دست آوردن قدرت در طول تاریخ، ایجاد اختلاف در عقیده یا عقاید مردم یک جامعه بوده است.
این جریان، نه تنها موجب پراکندگی افکار و عقاید و ایده‌آل‌های متحدکننده یک جامعه می‌گردد، بلکه گاه عامل شدیدترین خصومت‌ها و تضادها در میان مردمِ یک یا چند جامعه می‌شود که در اصل، افکار و عقایدِ مشترکِ بسیاری با یکدیگر داشته‌اند. از آن‌رو که عقاید و آرمان‌ها، تفسیرکننده هدف و فلسفه حیاتِ انسان‌هاست، بازی با آنها یا به وجود آوردن اختلاف‌های نامعقول میان انسان‌ها برای نیل به قدرت، یکی از ضد انسانی‌ترین روش‌های قدرت‌طلبان محسوب می‌شود…
اختلاف‌های نامعقول که برای به دست آوردن سلطه و قدرت به وجود می‌آیند، سطحی و زودگذر و اغلب تکراری هستند، مانند کتاب‌هایی که برای اختلاف‌افکندن میان شیعه و سنی در دوران ما نوشته می‌شوند. اینگونه آثار معمولاً برای صاحب‌نظران و متفکران، تنها اسباب تمسخر و تأسف خواهند بود، و در افکار ساده و بی‌اطلاع نیز اثری زودگذر و فراموش شدنی به جای خواهد گذاشت. از طرف دیگر، هر کجا آتشی از اختلاف برافروخته شده، اگرچه نهال‌هایی چند از باغ خداوندی را سوزانده است، اما برای متفکران نیز روشنایی‌هایی به وجود آورده است که در نور آن، هم ابعاد مخفی و مزایای مکتب روشن شده و هم نیات تفرقه‌افکن را واضح‌تر ساخته است. چه، اگر قضیه‌ای از واقعیت صحیح برخوردار باشد، هر حمله‌ای که از طرف غرض‌ورزان صورت گیرد، سطوح و ابعاد و توانایی مقابله آن واقعیت را بالاتر برده، روشن‌تر می‌سازد، و این عکسِ هدفی است که غرض‌ورزان تصور کرده‌اند.
ر.ک: جعفری، محمدتقی، مجموعه آثار2- تکاپوی اندیشه‌ها (مجموعه‌ای از مصاحبه‌ها و گفتگوهای شخصیت‌های خارجی با علامه جعفری)، صص 199-225، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ اول، مصاحبه پروفسور کورودا.